حساسیت بالا همیشه بد نیست!
سیستم موتورخانه، هسته اصلی گرمایش و سرمایش به شمار می‌رود. درصورتی‌که به درستی و به موقع تعمیر و نگهداری نشود؛ قاعدتا خسارات مالی فراوانی را به‌همراه می‌آورد. حضور مسئول نگهداری تاسیسات موتورخانه با بررسی‌های مرتب و متناوب خود نه تنها از بزور چنین خساراتی جلوگیری می‌کند، بلکه باعث دوام بیشتر دستگاهها و کارکرد همیشگی موتورخانه می‌گردد.
از این رو برای بررسی همیشگی موتورخانه، مسئول تاسیسات نیازمند یک چک لیست دقیق از بررسی کلیه دستگاهها و قطعات موتورخانه از جمله: الکتروموتور، دیگ رادیاتور، شیر فلکه و … است.
در ادامه مطلب به شما این اطمینان را می‌دهیم که علاوه بر آشنایی با اصول تعمیر و نگهداری موتورخانه در آپارتمان بتوانید برای نگهداری و سرویس موتورخانه استخر نیز یک چک لیست دقیق فراهم نمایید.
فهرست این مطلب:
اصول تعمیر و نگهداری موتورخانه آپارتمان
تعمیر و نگهداری تاسیسات موتورخانه اساسی‌ترین عامل برای عملکرد بهینه و پایداری این تجهیزات حیاتی است. تاسیسات موتورخانه شامل اجزاء متنوعی از قبیل: دیگ آب گرم، پمپ، چیلر، برج خنک کننده، شیرالات و سایر تجهیزات است، که نیاز به تعمیرات و نگهداری مخصوص دارند. این تعمیرات و نگهداری‌ها باید با دقت و توجه به جزئیات و شرایط خاص انجام شوند.
طبق یک قانون کلی نگهداری موتورخانه آپارتمان و یا حتی اماکن آبی باید علاوه بر سرکشی روزانه بهصورت ماهانه و در نهایت سالانه انجام پذیرد. از این رو نیرو مسئولین موتورخانه شامل چهار سمت زیر می‌شوند.
- اپراتورها: که قانونا در سه شیف 8 ساعته و یا دو شیفت 12 ساعته فعالیت می‌کنند؛ تا در اسرع وقت بتوانند به موقع ایرادات احتمالی دستگاهها را رفع و رجوع کنند.
- مهندس تاسیسات مکانیکی موتورخانه: باتوجه به مواردی که اپراتورها به او ارجاع می‌دهند با اشراف کامل بر دستگاهها، اقدام به تعمیر آنها کرده و در زمان سرویس‌های ماهانه و سالانه دستورالعمل‌های اصولی را به اپراتورها یادآور می‌شود.
- مهندس عملیات برق موتورخانه: مهندس برق نیز همانند مهندس تاسیسات مکانیکی، وظیفه اصلی بررسی تابلو برق و نگهداری آن را برعهده داشته و از طریق اپراتورها در هنگام بروز مشکل، سریعا به رفع مورد می‌پردازد.
- ناظر اصلی: کلیه موتورخانه‌ها طبق قانون نگهداری، باید یک ناظر اصلی بر سه نیرو ذکر شده داشته باشند تا موتورخانه با برنامه ریزی دقیق او همیشه درحال کار بوده و در صورت وجود مشکل بر اساس آینده‌نگری ناظر، در کوتاهترین زمان ایراد برطرف شده و مجدد سیستم آبرسانی در چرخه کار قرارگیرد.
اما متاسفانه حفظ و نگهداری موتورخانه در ایران بر این اصول پایبند نبوده و به همین جهت سالانه میلیاردها تومان صرف هزینه نگهداری و تعمیرات برقی و مکانیکی موتورخانه‌ها می‌گردد.
چک لیست سرویس و نگهداری موتورخانه
سرویس منظم برای تضمین کارکرد عالی تجهیزات موتورخانه یک امر حیاتی برای کلیه دستگاهها و تاسیسات آن محسوب می‌شود و غالبا به دو صورت زیر قابل اجرا است.
- سرویس دوره‌ای موتورخانه
- سرویس اساسی موتورخانه
♦ مشاهده کنید: چک لیست موتورخانه
عمر طولانی موتوخانه با سرویس دوره ای آن
در این نوع سرویس که به صورت ماهانه و یا هفتگی صورت می‌گیرد. تمرکز اپراتور بر روی سرویس‌کاری و یا روغن کاری، مشعل و پمپ و در نهایت چکاب شیر فلکه است. به نحوی که اگر پمپ به روغن کاری برای روان بودن نیاز داشته باشد؛ روغن کاری شده و یا تنظیم شعله مشعل برای کارکرد بهتر صورت می‌گیرد.
از سویی سرویس دوره‌ای شیر فلکه نیز در حد باز و بسته شدن درست آن که دچار رسوب نشده باشد انجام می‌پذیرد.
شایان ذکر است مدت زمان سرویس دوره‌ای موتورخانه کاملا به طول عمر آن بستگی دارد؛ به نحوی که اگر موتورخانه تازه تاسیس و یا به اصطلاح نوساز باشد، (تست نهایی انجام شده و به درستی در سیکل کاری قرارگرفته باشد). چراکه دستگاهها نو بوده و جز روغن کاری و تست عملکرد موردی دیگری ندارند.
اما در صورتی‌که موتورخانه حدود 10سال و یا حتی بیشتر از عمرش گذشته باشد؛ قاعدتا به سن تعمیرات نزدیک شده و حتما به تشخیص کارشناس باید دو الی سه بار در ماه مورد بازدید و سرویس دوره‌ای قرار گیرد.
سرویس اساسی سالانه، کلید بهره‌وری بالا در موتورخانه
سرویس اساسی یا سالیانه به این شکل است که، تجهیزاتی چون: مشعل، پمپ و … کاملا باز و یا به اصطلاح دمونتاژ می‌شود. به عنوان مثال: مشعل پس از باز شدن، کاملا گردگیری و تمیز می‌گردد؛ میله‌های یون و همچنین جرقه زن کاملا چک شده و دوباره مونتاژ می‌گردند. به این روش در اصطلاح اورحال یا همان سرویس اساسی قطعه می‌گویند.
قابل ذکر است که، تاسیسات، شامل سرویس دوره‌ای و یا سالیانه نخواهند شد. در صورتی که اپراتور تشخیص خرابی و نشتی آنها را دهد. در این حالت است که تاسیسات وارد فاز تعمیرات و سرویس اساسی می‌شوند.
چگونگی سرویس تجهیزات مکانیکی موتورخانه
به‌طور کلی سرویس موتورخانه شامل بررسی کلیه تجهیزات مکانیکی موجود در موتورخانه می‌شود که در زیر این تجهیزات را برشمردیم.
- عایق‌کاری منبع و لوله‌ها
- نگهداری سیستم لوله‌کشی موتورخانه ( ترکیدگی لوله های موتورخانه و رفع نشتی)
- سرویس و تعویض فلکه
- تنظیم شیربرقی مشعل گازی
- تعویض شیرفلکه موتورخانه
در ادامه سه تجهیز مکانیکی و اصلی که در هر موتورخانه لازم و مورد استفاده کاربردی قرار می‌گیرد را بررسی می‌کنیم.
تعمیر و نگهداری پمپ قلب تپنده موتورخانه
پمپ درصورتی به خوبی کار می‌کند که لرزش بیش از حد نداشته باشد، روغن و یا گریس‌کاری به موقع و به خوبی انجام شده باشد و در نهایت میزان آمپر در حد نرمال باشد. درصورتی که آمپر بیش از حد نرمال تعبیه شده روی پمپ نشان داده شود؛ حتما باید مورد بررسی قرار گیرد.
- سرویس دوره‌ای پمپ: از لحاظ ظاهری(صدا) بررسی می‌گردد و درنهایت روغن کاری می‌شود.
- سرویس اساسی پمپ: شامل بازشدن کامل آن، چک شدن واسط پمپ، پروانه و روان بودن پمپ است.
- تعویض پمپ: نیز زمانی اتفاق می‌افتد که پمپ چندین بار تعمیر شده و کارایی درستی ندارد و یا به اصطلاح آمپر زیادی را می‌کشد، از سویی به دلیل رسوب گیری دهانه پمپ، پروانه خورده شده که در وهله اول پروانه تعویض می‌گردد. درحالی که بازهم پمپ عملکرد خوبی نداشته باشد آن‌موقع نیازمند تعویض خواهد بود.
حرارت مناسب و متعادل موتور خانه با تعمیر و نگهداری به موقع مشعل
عمده‌ترین مشکل مشعل در موتورخانه روشن شدن چراغ خطای مشعل (reset) و خاموش شدن کامل مشعل است. که قاعدتا برای بررسی این مشکل، با زدن دکمه ریست که روی مشعل تعبیه شده می‌توان متوجه شد که مشعل مجدد شروع به کار می‌کند یا خیر! چک کردن و نگهداری از آن بسیار مهم است زیرا قیمت مشعل موتوخانه بسیار گران است.
- سرویس دوره‌ای مشعل: چک شدن شعله و جرقه‌زن و در نهایت نحوه جرقه
- سرویس اساسی مشعل: دمونتاژ شدن کامل مشعل، گردگیری، چک چشمی مشعل، میله یون، نقطه احتراق، جرقه زن و در نهایت چک دهانه مشعل که دچار زنگ زدگی و پوسیدگی نشده باشد.
تعمیر و تعویض منبع دوجداره موتورخانه
اختلاف درجه حرارت آب گرم ورودی و خروجی یکی از نکات اصلی در نگهداری منبع دوجداره است. چراکه اختلاف بالا نشان از یک مشکل اساسی دارد که باید بررسی گردد.
از آنجایی که این مخازن نیاز به سرویس خاصی ندارند؛ تنها در صورت رسوب‌گیری جداره منبع و یا سوراخ شدگی آن این مشکلات بوجود خواهد آمد.
تعویض منبع دوجداره: پوسیدگی بیش از اندازه به نحوی که با جوشکاری جداره نیز مشکل حل نشود.
بررسی و سرویس تابلو برق موتورخانه
تابلوهای برق موتورخانه برای کنترل اتوماسیونی دیگ بخار، مشعل‌ها و الکتروموتورها در موتورخانه ساختمان و اماکن آبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات چند منظوره در موتورخانه شامل: تجهیزاتی برای کنترل موتورهای الکتریکی و نیز روشنایی‌ها هستند. از این رو اهمیت زیادی در موتورخانه داشته و نگهداری و سرویس آن شامل موارد زیر می‌گردد.
- تابلو برق موتورخانه نباید انشعاب‌های اضافی را پذیرا باشد و تنها برای کنترل چراغ‌ها و تجهیزات موتورخانه مورد استفاده قرار گیرد.
- در صورتی که اطلاعات برقی کافی ندارید، از دستکاری در تابلو برق پرهیز کنید.
- به صورت دوره‌ای تابلو برق را از هرگونه گرد و غبار و تار عنکبوت پاکسازی کنید.
چک لیست موتورخانه استخر
باتوجه به اهمیت موضوع در رابطه با حفظ و نگهداری از تاسیسات مکانیکی، برقی اماکن شنا و استخرها می‌بایست موارد زیر به صورت یک چک لیست در دسترس مسئول تاسیسات موتورخانه قرارگیرد تا از بروز هر نوع خسارت جلوگیری شده و روند کاری موتورخانه به خوبی صورت پذیرد.
شایان ذکر است سرویس دوره‌ای موتورخانه استخر شامل تجهیزاتی چون: الکتروموتورها(آب سرد و گرم)، دیگ بخار و رادیاتور، مبدل حرارتی، شیرفلکه، تابلو برق و … است.
سرویس اساسی و سالانه استخر غالبا به مدت 10 الی 15 روز قبل و یا بعد از شروع کار فشرده استخرها (از فرودین تا شهریور) انجام می‌گیرد؛ که البته درصورت سرویس ماهانه دقیق این زمان به یک هفته کاهش می‌یابد.
چک لیست مربوط به سرویس و نگهداری مشعل موتورخانه:
- بررسی نوع، سازنده، و مدل مشعل موتورخانه
- ارزیابی ظرفیت مشعل و اعتبارسنجی تنظیمات آن
- تعویض مشعل‌های غیراستاندارد
- بهبود موقعیت و تنظیم الکترودها بهصورت صحیح
- بهبود عملکرد کنترل اطمینان قطع خودکار گاز
- بررسی و بهبود عملکرد کنترل اطمینان و تشخیص شعله
- بررسی و بهبود صدای مشعل موتورخانه
- اقدامات بهبود و تنظیم نصب پروانه در موتورخانه
- اقدامات بهبود سیم‌کشی صحیح مشعل
- اقدامات بهبود وضعیت دریچه‌های هوای مشعل و نصب بهینه‌تر مشعل
چک لیست سرویس دوره ای و اساسی دودکش موتورخانه:
- بررسی سیستم دودکش در موتورخانه
- بهبود و تنظیم نصب دمپر بارومتریک
- بهبود وضعیت کلاهک دودکش در پشت‌بام و تنظیم بهینه‌تر آن
فهرست کنترل سالیانه و ماهانه دیگ‌ها و لوله‌های موتورخانه
- تعداد و مشخصات دقیق پره‌ها، جنس، سازنده، و مدل دیگ‌ها
- اندازه‌گیری ابعاد دقیق دیگ‌ها (طول، عرض، ارتفاع، و قطر)
- اندازه‌گیری ظرفیت حرارتی دیگ موتورخانه
- تأیید صحت درجه‌ترموستات دیگ
- بهبود وضعیت برخورد شعله با دیواره‌ها یا انتهای دیگ‌ها
- بررسی نشتی دیگ و اقدامات رفع آن
- اقدامات بهبود عایق‌کاری دیگ
- اصلاح وضعیت لوله‌های تنظیم فشار در دیگ‌ها
لیست بررسی دیگر موارد موتورخانه که باید به صورت دوره‌ای و اساسی انجام پذیرد
- تکمیل اسناد فنی و تأیید صحت شناسه موتورخانه
- ابعاد صحیح موتورخانه (عرض، ارتفاع، طول)
- میزان ظرفیت حرارتی ساختمان
- بررسی اقدامات انجام شده برای تأمین هوای کافی در موتورخانه
- بررسی اقدامات انجام شده برای اصلاح درب موتورانه
- ارزیابی نصب صحیح سختی‌گیر موتورخانه
- ارزیابی نوع روش کنترل هوش مصنوعی موتورخانه و صحت مدل آن
- مرمت دیواره‌های موتورخانه (در صورت نیاز)
- اصلاح سیستم روشنایی و بررسی وضعیت پریز‌های برق در داخل موتورخانه
- بررسی نظافت محیط موتورخانه
- اصلاح و شارژ کپسول‌های آتش‌نشانی یا سیستم اطفا حریق موتورخانه
بایدها و نبایدهای نگهداری و تعمیر موتورخانه ساختمان و اماکن آبی
سیستم حرارتی مرکزی ساختمان دارای تجهیزات پیچیده‌ای است و برای نگهداری و تعمیر آن، دوره‌های آموزشی مخصوصی نیاز است. توجه داشته باشید که تعمیرات داخلی موتورخانه باید توسط متخصصان مجرب انجام شود. تلاش برای تعمیرات خودسرانه ممکن است به آسیب دیدن تجهیزات و هزینه‌های بالایی منجر شود.
- در مکان مناسبی در موتورخانه، حتماً یک عدد کپسول ضد حریق نصب شود.
- پرهیز از استفاده از فضای خالی موتورخانه به عنوان انبار.
- شیرآلات موتورخانه باید با دقت کنترل و تمیز شوند تا از گرفتگی ناشی از املاح و رسوبات در آب جلوگیری شود.
- به هیچ عنوان فلکه را از روی شیرفلکه برندارید.
- هنگام سرویس موتورخانه از عدم نشتی مخزن گازوئیل اطمینان حاصل کنید.
- شیرهای مختلف مربوط به هر طبقه را با استفاده از علائم مشخص جدا کنید.
- اندازه درب موتورخانه باید به گونه‌ای باشد که ورود و خروج تجهیزات به آسانی امکان‌پذیر باشد.
- دودکش استاندارد را برای دیگ‌ها نصب کنید.
- برای اطمینان از بهره‌وری و ایمنی تجهیزات، سرویس و بازدید مکرر از موتورخانه ضروری است. در صورتی که موتورخانه سرد شده یا گرما به تدریج از دست رفته باشد، عیب‌یابی دقیق و تعمیرات لازم را انجام دهید تا عملکرد بهینه تجهیزات حفظ شود و مشکلات جلوگیری شود.
- پس از هربار بررسی موتورخانه مستندات موجود را حتما حفظ و نگهداری کنید.
مطالعه بیشتر: منبع انبساط
نکات حیاتی برای مسئولان نگهداری تاسیسات موتورخانه
در این مطلب خواندیم که، اهمیت نگهداری و تعمیر تاسیسات موتورخانه در ساختمان‌ها به عنوان یکی از وظایف حیاتی نیازمند توجه و دقت بالا است. سپس به بررسی موارد کلیدی برای مسئولان نگهداری تاسیسات موتورخانه پرداختیم. استفاده از یک چک لیست مرتبط با تعمیر و نگهداری موتورخانه که می‌تواند به مسئولان کمک کند تا هیچ جزئیاتی از دست نروند و تمامی جنبه‌های نگهداری را پوشش دهند.
با توجه به اهمیت این مسائل، مسئولان نگهداری تاسیسات موتورخانه باید همیشه به دقت و توجه خاصی به انجام وظایف خود بپردازند تا سیستم حرارتی مرکزی ساختمان به بهترین حالت عمل کند و هزینه‌های اضافی جلوگیری شود.
درصورتی‌که هنوز در ذهن خود نسبت به مطالب گفته شده ابهامی وجود دارد خوشحال می‌شویم، سوالات خود را در قسمت نظرات کاربران درج کنید تا متخصصان و مشاوران دما استار در اولین فرصت پاسخگو شما باشند.
گردآوری توسط: دما استار
